Hoe werd de bommenkaart samengesteld?

17 May 2019, 11:57 uur
Algemeen
mainImage
Digitaal Dagblad
Afbeelding is niet meer beschikbaar

''Heel veel uitzoekwerk.'' Dat hebben vijf medewerkers van het bedrijf Saricon de afgelopen zes jaar gedaan. Hun werk speelde een belangrijke rol bij de totstandkoming van ‘De Bommenkaart’ die de gemeente openbaar heeft gemaakt.

Lennart van Oudheusden van Saricon: ''We hebben in opdracht van de gemeente heel wat speurwerk gedaan in archieven in binnen- en buitenland. We reisden daarvoor naar Engeland, Amerika en Duitsland. Daar liggen de archieven van de Royal Air Force, de Amerikaanse luchtmacht en het Duitse leger. Deze archieven zijn grotendeels openbaar, dus we konden daar behoorlijk wat documenten bekijken. Maar je kunt je voorstellen dat het veel tijd kost voordat je vindt wat je zoekt. We hebben een zo volledig mogelijk overzicht gemaakt van allerlei oorlogshandelingen in Rotterdam en omstreken waar bommen en munitie bij betrokken waren. Explosieven afkomstig van Duitse troepen en van de geallieerden.''

Weilanden
De onderzoekers hadden speciale aandacht voor nog niet bekende luchtfoto’s van Rotterdam uit de Tweede Wereldoorlog. Foto’s gemaakt door geallieerde 'luchtverkenners'. Deze foto’s konden immers meer duidelijkheid geven over plekken waar (mogelijk) vliegtuigbommen zijn terechtgekomen. Van Oudheusden: ''In de eerste oorlogsjaren hebben de Britten veel kleine bombardementen uitgevoerd op Duitse doelen in Rotterdam. Hun navigatie- en richtapparatuur was toen niet best. Vooral daardoor hebben hun bommen vaak doel gemist. Soms zaten ze er meer dan een kilometer naast. Daardoor zijn ook bommen neergekomen in weilanden rondom de stad.''

Van dat soort bombardementen aan de randen van de stad waren niet veel mensen getuige, aldus Van Oudheusden. Dus is er destijds ook weinig over opgeschreven. En dat geldt ook voor bommen op een aantal havens die tijdens de oorlog 'Sperrgebiet' waren. Dat waren verboden gebieden voor bewoners.

Voor het onderzoek zijn in totaal meer dan 2.500 luchtfoto’s gebruikt. Deze werden gescand en geplaatst (gepositioneerd) op de digitale versie van hedendaagse topografische kaarten. De onderzoekers vergeleken deze data en beelden met de informatie die eerdere luchtfoto’s - uit het begin van de Tweede Wereldoorlog - toonden. Als er op de oudere foto’s bomkraters te zien waren, kon dit erop wijzen dat er ook niet ontplofte bommen liggen. Tien tot vijftien procent van de afgeworpen bommen ontplofte namelijk niet. De onderzoekers combineerden de verkregen informatie met data uit andere bronnen, zoals ooggetuigenverslagen, politieverslagen en documenten uit oorlogsverslagen van het Duitse leger.

Omvangrijke lijst
Dit leverde een omvangrijke lijst op van locaties waar mogelijk blindgangers liggen. Daarna keken onderzoekers ook naar contra-indicaties. Ofwel, was er voor de verdachte locaties bewijs te vinden dat aantoonde dat er geen blindgangers meer konden liggen. Zo zijn er na de Tweede Wereldoorlog veel grootschalige graafwerkzaamheden verricht in havengebieden. Als daar toen geen explosieven zijn aangetroffen, betekende dit dat deze plekken van de lijst van verdachte locaties verwijderd konden worden.

Bijzonder
Van Oudheusden: ''Voor ons als onderzoekers was het vooral bijzonder dat we - via al het bronnenmateriaal - al die oorlogshandelingen zo goed konden bestuderen. Kennis over risicogebieden is vooral belangrijk als er op die locaties plannen zijn om te bouwen of om andere bodemactiviteiten te verrichten. Voordat de werkzaamheden beginnen, kunnen de blindgangers worden geruimd.''


Door: Gemeente Rotterdam