De gemeente Rotterdam heeft een kaart openbaar gemaakt waarop de plekken staan waar niet ontplofte explosieven uit de Tweede Wereldoorlog kunnen liggen. Het gaat daarbij om vliegtuigbommen (‘blindgangers’) en munitie.

De ‘bommenkaart’, officieel de Bodembelastingkaart Conventionele Explosieven genoemd, laat zien dat er op circa 230 locaties in de Rotterdamse bodem een ‘verhoogde kans’ is op de aanwezigheid van blindgangers. Deze liggen vooral in het havengebied. De niet ontplofte munitie (zoals granaten) is op meer dan duizend plekken te vinden. Vooral in Hoek van Holland. Op één plek kunnen een of meerdere explosieven liggen.

De gemeente heeft de kaart’ donderdag online gezet omdat ze het belangrijk vindt dat alle Rotterdammers zich goed over dit onderwerp kunnen informeren. En dat geldt ook vooral voor bedrijven die in Rotterdam werkzaamheden in de ondergrond willen verrichten. 

Volgens de gemeente is de kans zeer klein dat achtergebleven explosieven uit de Tweede Wereldoorlog spontaan ontploffen. Bij werkzaamheden in de grond (bijvoorbeeld hei-werkzaamheden) is deze kans iets groter, maar nog steeds heel klein. Als er op verdachte locaties werkzaamheden gepland staan, moet men eerst op zoek naar de mogelijke explosieven. Als deze daadwerkelijk worden aangetroffen, worden ze geruimd door de explosievenopruimingsdienst (EODD) van het ministerie van Defensie. 

De gemeente weet niet zeker of er op de plekken die op de Bommenkaart staan aangegeven, ook daadwerkelijk explosieven liggen. Ze heeft wel aanwijzingen dat dit het geval kan zijn. Joost Martens van de gemeente: ''In sommige gevallen zijn die aanwijzingen sterker dan in andere gevallen. Bijvoorbeeld als er meerdere bronnen zijn die hiervan melding maken of hebben gemaakt. Denk dan aan een ooggetuige-verslag of een melding in een dagrapport van de politie. In dat geval spreken we als gemeente van ‘harde meldingen’. Als de aanwijzingen minder sterk zijn, gaat het om een ‘verdacht gebied’. Zowel harde meldingen als verdachte gebieden zijn op de kaart aangegeven.''

Rotterdam is in de Tweede Wereldoorlog vaak gebombardeerd (zo’n 300 keer). Zo’n 1.100 bommen werden afgeworpen door de Duitsers; ongeveer 7.000 bommen door de geallieerden.

De meeste geallieerde bombardementen vonden plaats boven Rotterdamse havengebieden. Vooral daar waar zich petrochemische bedrijven en olieopslagplaatsen bevonden. De geallieerden wilden hiermee de Duitse bezetter schade toebrengen.

Zo’n 10 à 15 procent van de vliegtuigbommen, die in de Tweede Wereldoorlog werden afgeworpen, is niet ontploft. Bijvoorbeeld omdat er een technisch mankement was of omdat de bommen op een verkeerde manier werden afgeworpen. Veel van deze ‘blindgangers’ zijn tijdens de oorlog geruimd, maar lang niet allemaal. Een aantal bommen kon niet worden verwijderd, bijvoorbeeld omdat ze te diep lagen. De meeste blindgangers liggen op een diepte van 8 tot 12 meter. Veel van die bommen zijn 250 of 500 pond zwaar.

Veel van de niet ontplofte munitie-onderdelen uit de Tweede Wereldoorlog zijn te vinden in de bodem van Hoek van Holland. Het gaat daarbij vooral om granaten en (geweer)patronen. Dit was de munitie van de Duitse bezetter die in Hoek van Holland onder andere bunkers, tankgrachten en mijnenvelden heeft aangelegd. Het meeste van deze munitie is in de jaren na de oorlog opgeruimd, maar dat is toen niet altijd even zorgvuldig gebeurd. De wederopbouw was belangrijker.

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het opsporen en ruimen van niet ontplofte explosieven uit de Tweede Wereldoorlog. De gemeente Rotterdam heeft als doel om – uiteindelijk – alle blindgangers uit de ondergrond van Rotterdam te verwijderen. Het opsporen en verwijderen vindt echter pas plaats als dat noodzakelijk is vanwege bouwwerkzaamheden.

De bommenkaart is het resultaat van uitgebreid onderzoek. De gemeente heeft daarvoor een gespecialiseerd bedrijf (Saricon) ingeschakeld. Medewerkers daarvan hebben veel officiële documenten bekeken. Vooral archiefmateriaal van de Engelse en Amerikaanse luchtmacht en het Duitse en Nederlandse leger.

De Bommenkaart is te vinden op www.rotterdam.nl/bommenkaart