Toen de Engelsen en Fransen na de Eerste Wereldoorlog de Osmaanse bezittingen in het Midden Oosten verdeelden, kregen ze ook het beheer over de voor moslims heilige plekken. De bewoners lieten hen weten, dat op die plekken geen “ongelovigen” mochten komen. Ondanks hun militaire suprematie en hun nieuwsgierigheid haalden ze hun schouders op en respecteerden die – discriminatoire – eis: ze zetten er geen stap.

Nadat de Turkse troepen in 1974 tegen alle internationale verdragen in Noord Cyprus in bezit namen, werden de meeste orthodoxe kerken afgebroken en van sommige werd zelf een openbaar toilet gemaakt.

Hierboven zo’n beetje casuïstiek over hoe je dient om te gaan met mensen die een andere religie hebben. In dat kader moet ook het weer tot moskee maken van de Hagia Sofia gezien worden! Ze was jaren een museum en belangrijkste symbool van de Russische en Griekse orthodoxie: een UNESCO monument.

Er is ruimte genoeg voor moslims in Istanboel, maar dat doet er niet toe. Het is een demonstratie van religieuze superioriteit en onwil “ongelovigen” van dienst te zijn. Bij die houding kan een beroep worden gedaan op de Koran en hun profeet. Die zijn wat andere religies betreft heel erg duidelijk.

Waarom dan nu pas, kunnen we ons afvragen, want van 1936 tot nu was de Hagia Sofia geen moskee, maar een museum; toegankelijk voor gelovigen van allerlei pluimage.

De beslissing van Erdogan heeft ook naast een middelvinger naar het buitenland (vooral NAVO-partner Griekenland) nog andere – binnenlandse – betekenissen.

Na de Eerste wereldoorlog moest Turkije een inhaalslag maken ten opzichte van andere Europese landen en het keerde zich voortvarend richting het Westen onder leiding van Kemal Ataturk (de vader van alle Turken, die pas na zijn dood zo werd genoemd). Het Arabische schrift werd vervangen door het Latijnse en basisscholing werd verplicht. Er kwamen volledige gelijkschakeling tussen mannen en vrouwen en een stringente scheiding tussen staat en religie. De staat bemoeide zich niet met religie en de religie niet met de staat.

Dat is nu precies hetgeen islamist en moslimbroeder Erdogan niet wil! Hij wil zijn controle over Turkije ook religieus vertalen. De staat heeft in zijn politieke visie een belangrijke rol in het uitdragen en verdedigen van de enige ware religie: de Islam. Daarbij hoort het onderdrukken van andere religieuze minderheden. De kerken in Trabzon en Iznik zijn al eerder onder zijn bewind veranderd in moskeeën.

Vanuit Turkije heeft de laatste veertig jaar een uittocht plaats gevonden. Zo’n zes miljoen van Turken wonen buiten de Turkse grenzen in vooral West Europa. Ze hebben met het sturen van valuta naar familie en met investeringen gezorgd voor de grote economische bloei onder Erdogan, die er dus alles aan gelegen is de band met het moederland te behouden en integratie te voorkomen!

Eén van de belangrijkste instrumenten omdat te doen is de Islam. Niet voor niets is Europa overspoeld met door de Turkse staat betaalde imams (Diyanet) die de band tot stand willen blijven houden. De laatste tijd wordt steeds meer ingezien dat deze imams ”paarden van Troje” zijn. In Oostenrijk zijn al moskeeën gesloten.  

Het veranderen van de Hagia Sofia in een moskee is niet anders dan een hart onder de riem van die Turken, die ten koste van alles hun Turkse paspoort blijven koesteren. Ze zijn voor Erdogan van levensbelang. Zijn invloed gaat zo ver dat zelfs politieke partijen worden opgericht. “Eigen volk eerst” partijen die niet anders zijn dan filialen van zijn eigen AK partij.

Een paar jaar geleden hebben we een eruptie van nationalisme op de Erasmusbrug gezien. Sommige naïevelingen waren verbijsterd. Mij viel vooral de schaamteloosheid op.

Die vlaggen die toen vertoond werden zijn er nog steeds. Ze liggen netjes gestreken te wachten op de volgende gelegenheid ze te tonen. Als de Laurenskerk een moskee wordt?