De nationale Indië-herdenking in Roermond. Dan is het er bomvol veteranen en iedereen is emotioneel op de goede manier, want: de kameraden van toen, de meningen van nu, dat botst op elkaar. Hoe moet dat verder?

De minister-president heeft er durven spreken, niet niks om dat te doen, het vertrouwen golfde hem bepaald niet tegemoet. Hij heeft excuus aangeboden aan de militairen die, zoals dagblad Trouw citeerde, zich “goed” hadden gedragen. Ook sprak hij over “een onmogelijke missie” en het gebrek aan voorbereiding op wat de veteranen in Indonesië stond te wachten.

Elk sprankje inzicht is toe te juichen.

Ook als het onvoldoende is.

Woorden zijn van belang.

Daarom stak het me nogal dat het woord “goed” weer klonk, het deed me denken aan het verdeel en heers principe dat zo succesvol ingezet kan worden om lastige mensen onderling ruzie te laten maken. Want lastig zijn de Indië-veteranen gelukkig wel, ze verzetten zich tegen de uitkomsten van dat grote onderzoek naar militair geweld tijdens de dekolonisatie. Er verschijnen nog steeds boeken, straks in het najaar komt de nieuwe golf.

In Roermond kregen de veteranen te horen: je had destijds  goede militairen en dat impliceert dat er ook foute waren. Goed en fout. Zwart of wit. Het een of het ander, kiezen of delen.

Iets tussenin bestaat kennelijk niet.

Het deed me denken aan de geschiedschrijving van dr L. de Jong over de Tweede Wereldoorlog, daar zat het goed/fout-denken ook sterk in. Pas later kwam er meer begrip van nuances.

Wie ook aan het woord kwam, was de voorzitter van de stichting Nationaal Indië-monument. Jo Kneepkens koos voor duidelijkheid en vond dat de onderzoekers “de plank hebben misgeslagen”. Zo, dat is niet verkeerd te begrijpen.

Maar hoe moeten we verder? Uit dat goed-fout-denken, op weg naar een gedeelde waarheid over het verleden? Een klein gemeenschappelijk centimetertje is misschien al veel. Dat kan die onmogelijke missie zijn: een opdracht te groot en te zwaar, die toch uitgevoerd moest worden, hoe dan ook.

Het is gemakkelijk om naar veteranen te wijzen, en woorden van excuus zijn tegenwoordig nog gemakkelijker gesproken - vooral wanneer er geen consequenties aan verbonden hoeven te worden.

In al die boeken van het onderzoek, zou ook een boek met die andere visie moeten komen, het liefste onder redactie van Jo Kneepkens. Anders zitten we tot in lengte van jaren opgescheept met het oude goed/fout-denken. En dat brengt niemand verder.