Eén van de meest vormende reizen die ik heb gemaakt, was die naar Berlijn in 1968. Net onderwijzer geworden bivakkeerde ik met een groep collega’s een week in West- en een week in Oost-Berlijn.
Een groter contrast was niet denkbaar.
In het Westen was het duidelijk een showroom van het vrije Westen. Veel cafés, restaurants, mooie winkels en de volkswijk Kreuzberg was toen nog toegankelijk en heel gezellig.
In het Oosten waren geen cafés en restaurants. Wel een soort kantines waar je door onbeschoft personeel werd bediend, tenminste als ze daar zin in hadden. Op straat een bedrukte sfeer en overal spandoeken waarop stond dat socialisme en de vriendschap met de Sovjet-Unie van de DDR zo’n geweldige staat hadden gemaakt. In het straatbeeld opvallend veel mensen in uniform.
Op een avond werd ik samen met een vriend aangesproken door een jongeman in Vopo-outfit (Volkspolizei). Hij stelde voor om in zo’n staatsrestaurant een biertje te gaan drinken en wij hadden daar wel zin in, want met hem zouden we waarschijnlijk wel geholpen worden. Dat viel tegen, want de ober vroeg snauwend aan de volksagent waarom hij zich met ons in liet (later bleek dat personeel in die zaken 100% geheime dienst – Stasi - was). Daarna gaf hij zelf het antwoord: “O, je begeleidt ze natuurlijk” Het werd toch nog gezellig en toen we met de S-Bahn richting grens gingen stapte de Vopo uit. Hij mocht in zijn vrije tijd niet te dicht bij de grens komen! Die grens werd trouwens de antifascistische verdedigingswal genoemd!
Wat me verder opviel op de door het ministerie van onderwijs georganiseerde bijeenkomsten was het totaal ontbreken van de gelijkheidsgedachte: het leidende principe van het socialisme.
Ik ben van na de oorlog, maar daar had ik toch het idee dat niet veel veranderd was. Angst voor elkaar, uniformen op straat en een gecontroleerde pers, die ons omschreef als jonge onderwijzers ijverig om van de DDR te willen leren. Pas na de ommekeer in 1989 bleek hoe juist mijn gevoel was, want van gevangenkampen en mishandelingen kon ik natuurlijk in een zo korte periode niets merken.
Wel was ik 100% genezen van sympathieke gevoelens voor het socialisme. Dat gevoel ging gepaard met afkeer van mensen, die de DDR verheerlijkten en ons land ook in z’n socialistisch keurslijf wilde persen. Die waren er toen plenty. Niet alleen Jan Nagel en Rosenmöller, maar ook veel mensen die later aan de wieg van de SP en GroenLinks zouden staan. Dat is hen overigens nooit voor de voeten geworpen. Zelfs niet toen ze die oude communistische gewoonte van het tegenstanders voor fascist uitmaken hadden overgenomen. Alleen prof. Dick Pels (GroenLinks) heeft ooit gewezen op deze schandalige manier van doen! Hij noemde het asymmetrische discriminatie: Zelf ooit voor een antidemocratisch systeem hebben gepleit, maar mensen die heel hun leven gewoon democratisch gebleven zijn voor fascist uitmaken.
Kijk naar onderstaande beelden en de overeenkomst in exact dezelfde stad is frappant. Ze konden het dus weten!
https://www.youtube.com/watch?v=VJpxt3T1XBM
https://www.youtube.com/watch?v=hAkRzilbLeA