Bij het kiezen van onze volksvertegenwoordigers kunnen we een naam invullen; we hoeven niet altijd op de nummer één van een lijst te stemmen. In de praktijk gebeurt het zelden, dat anderen dan de lijstrekker direct gekozen worden. Om met voorkeurstemmen gekozen te worden is één vierde van de kiesdeler (gemiddeld aantal stemmen om één zetel te krijgen) nodig.

Dries Mosch van Leefbaar Rotterdam was vier jaar geleden een uitzondering. Dit jaar was Kuzu van Denk de gelukkige, maar hij wil niet in Rotterdam werken dus zijn kiezers komen bedrogen uit.

Volksvertegenwoordigers worden geacht namens de bevolking het stadsbestuur te controleren. Ook kunnen ze voorstellen en suggesties doen om de stad besturen. Het gros heeft zijn of haar positie te danken aan de partij die hen gekandideerd heeft en de lijstrekker, die de stemmen heeft gehaald.

Over het algemeen zijn raadsleden heel blij met hun positie. Het is een leuk en redelijk betaald tijdverdrijf en vaak een springplank naar een betere maatschappelijke positie; tenminste als je bij één van de kartelpartijen zit. Een leuke bijbaan met perspectief dus.

Na de verkiezingen wordt een college gevormd en een coalitieprogramma opgesteld. Een meerderheid van de raadsleden conformeert zich aan dit coalitieprogramma en levert dan de controlerende functie in. Niet kijken of het bestuur zich goed van haar taak kwijt, is dan de belangrijkste taak, maar het in het zadel houden van het college.

Zo kan het gebeuren, dat fracties tegen hun eigen principes stemmen. Onder bewind van de VVD zijn de laatste 12 jaar de dagelijkse lasten voor de burgers alleen maar omhoog gegaan, omdat coalitiegenoot PvdA dat graag ziet en de PvdA heeft ooit gestemd voor het plaatsen van de vervuilende kolencentrale’s, omdat de VVD dat zo graag wilde.

De toenmalige Groen Links-wethouder Grashoff bleef overigens ondanks die plaatsing gewoon zitten. Kortom het gaat om behouden van de wethouderszetels in plaats van het adequaat controleren van het stadsbestuur. Een wethouder wordt alleen in het eigen achterkamertje soms op de vingers getikt.

Ook de komende vier jaar zal dat de rode draad zijn die door het stedelijk bestuur loopt. Ergerniswekkend, omdat een flink deel van de wethouders geen enkele ervaring c.q. scholing heeft en dus aan de hand van de door hen aangestuurde ambtenaren zal lopen. Een gebruikelijke gang van zaken bij de laatste vijf door de PvdA gedomineerde stadsbesturen. Het stadsbestuur legt het oor te luister bij topambtenaren en legt binnenskamers verantwoording af aan een (heel kleine) meerderheid van de door de Rotterdammers aangestelde gemeenteraad.

Nu kan ieder fractielid natuurlijk een eigen weg kiezen, maar dat betekent meestal een einde van de politieke carrière; weg kans op een betere positie: Zie columnist Jos Verveen.  Dus alle kritiek blijft sub rosa. Dat alles onder de noemers democratisch en transparant.

Op dit moment vecht in een ander democratisch land premier May om zelfbehoud. Ze heeft geen meerderheid gehaald voor haar Brexit-deal. Waarom kan zij geen beroep doen op fractiediscipline? Omdat in Engeland de volksvertegenwoordigers wel op eigen naam gekozen worden en ten eerste verantwoording moeten afleggen in hun eigen kiesdistrict. Ze zullen dus hun eigen belang laten prevaleren boven algemeen belang. Daarom pleit ik landelijk en gemeentelijk voor een gedeeltelijke invoering van het kiesdistrictenstelsel. Laat de helft van de volksvertegenwoordigers via traditionele evenredige vertegenwoordiging gekozen worden en de andere helft via het districtenstelsel. Zo ondervang je de nadelen van beide systemen en benut je de voordelen.

Dat was ook de gedachte achter het door de geallieerden gedwongen ingevoerde systeem in het voormalige West Duitsland. Een combinatie van beide bestaande stelsels, die ook nu nog in de Bondsrepubliek in de praktijk wordt gebracht.

Het zal de democratie – en daar gaat het toch om – een enorme impuls geven. 22 raadsleden op eigen naam gekozen door de wijkbewoners en 23 volgens het huidige systeem van evenredige vertegenwoordiging.

Oh, en laten we dan ook zo snel mogelijk een kiesdrempel van minimaal 5% invoeren.