Ineens werden ze weer gemeld tijdens de ochtendoverdracht op de intensive care: opnames van patiënten met COVID-19 nadat dat in de zomermaanden een grote uitzondering was. In de zomer werden de bedden op de intensive care bezet door non-COVID-19 patiënten: jonge mannen met een schedelhersenletsel door een verkeersongeval; vrouwen van middelbare leeftijd met een subarachnoïdale bloeding; een oudere patiënt met een sepsis; mannen van middelbare leeftijd die na een hartstilstand gereanimeerd waren; een jonge vrouw met een longembolie; een patiënt met ernstig ontregeld leverfalen of COPD en uiteraard de zogenoemde electieve opnames: patiënten die na een ingrijpende operatie op de intensive care werden bewaakt en behandeld. Patiënten die aan slokdarmkanker waren geopereerd; zij die een ingewikkelde neurochirurgische operatie hadden ondergaan; patiënten waarbij een levertransplantatie was verricht. Allemaal patiënten die een bed op de intensive care en gespecialiseerde zorg en verpleging hard nodig hadden. Voor velen de enige plaats om nog te overleven.

Patiënten op de intensive care hebben veelal orgaanfalen. Een of meerdere organen verliezen (tijdelijk) hun functie. Op de intensive care worden deze functies tijdelijk vervangen door apparaten (beademing, dialyse, hart-long machine [ECMO]) en medicatie. Maar vooral gespecialiseerde verpleegkundige en medische zorg doet hen door de crisis heen komen. Op een academische intensive care, zoals het Erasmus MC, overleeft ongeveer 80% de opname op de IC. 20% komt op de IC te overlijden, meestal omdat de ingestelde behandeling disproportioneel is geworden bezien vanuit de kans op slagen.

Tijdens de eerste uitbraak van COVID-19 in maart-april van dit jaar kwam de zorg voor deze ‘gewone’ intensive care behoeftige patiënten in gedrang. Het grote aanbod van patiënten met COVID-19 zorgde voor beddentekort en afschaling van de reguliere zorg. Er was ook een tekort aan gespecialiseerde artsen en verpleegkundigen.

Tot week 38 was de aanwas van patiënten met COVID-19 op Nederlandse ICs minimaal. Er lagen nog wel COVID-19 patiënten op de IC, maar dat waren zogenoemde ‘langliggers’, patiënten die al weken op de IC lagen.

In week 39 kwamen er ineens nieuwe patiënten met COVID-19 achtige verschijnselen. Daarna liep het de laatste twee weken gestaag weer op. Nu (21 oktober) liggen er weer 476 patiënten met (verdenking op) COVID-19 op Nederlandse ICs. Vorige week was de helft van de intensive care bedden op Nederlandse ICs bezet met non-COVID-19 patiënten (n= 456) en de ander helft (n = 450) met COVID-19 patiënten. Dat vind ik oprecht zorgelijk.

Waarom is dit zo zorgelijk?

Omdat de non-COVID-19 zorg mogelijk weer in het gedrang komt. Operaties moeten worden uitgesteld. Hierdoor kunnen non-COVID-19 patiënten schade ondervinden. We zitten gelukkig nog ver weg van de dramatische piek in week 16, maar zorgelijk is het wel. En er wordt nu al afgeschaald.

Het is ook zorgelijk omdat er een tekort is aan intensive care gespecialiseerde verpleegkundigen en daarnaast ook een verminderd enthousiasme bij niet-IC-verpleegkundigen die tijdens de eerste golf op de ICs werkten. Zij staan niet te springen weer op een COVID-19-IC te gaan werken (uitzonderingen daargelaten uiteraard). De al maanden geleden beloofde bonus van 1000 Euro is nog steeds niet uitgekeerd. En de weer opgestarte reguliere zorg gaat gewoon door en moet ook gewoon doorgaan. Daar zijn de verpleegkundigen en artsen ook hard nodig.

Gelukkig lijkt het nu met de hoeveelheid patiënten op de IC nog niet zo’n vaart te lopen als begin van het jaar, maar gerust ben ik er zeker niet op.

De quote ‘Houston we have a problem‘ (uitgesproken op 13 april 1970 tijdens de Apollo 13 vlucht) wordt veel gebruikt om alarm te slaan voor een onvoorzien probleem. Het is te hopen dat het aantal IC-opnames weer afvlakt, daardoor mijn zorgen worden weggenomen en we gerust kunnen zeggen ‘We are in control‘.

dr Erwin Kompanje is klinisch ethicus en universitair hoofddocent aan het Erasmus MC in Rotterdam. Meer blogs lezen? Klik hier