Een toko is een toko, zou je zeggen, maar daarin is verschil. Indisch of Indonesisch. Indisch koken leer je niet met een kookboek over de Indonesische keuken. Dat is net even iets anders. Het vergt hersencapaciteit om deze verschillen te begrijpen, dat ten eerste, en dan nog ten tweede ze te onthouden. Ik ga even helpen.

Indisch is etniciteit en cultuur. Dus, je kunt van Indische afkomst zijn, met goede redenen geen deel willen uitmaken van de cultuur en dan noem je je niet Indisch. Indonesisch is nu: nationaliteit. Dus het paspoort. Je kunt dus Indisch zijn en ook Indonesisch. Andersom is moeilijker, omdat Indonesisch ook wel gebruikt wordt als verzamelterm voor Javaans, Balinees enzovoort. Hier sneuvelen meestal de eerste hersencellen op. Troostwoordje: het wordt gemakkelijker. Eerst nog niet.

In de oude kranten zijn meer termen en begrippen te vinden, elke tien jaar veranderde dat zowat. De benaming Indo-Europees wordt gebruikt voor Indisch, en dan staan er mensen op die vinden: het is ook voor Hollandse mensen die al langer wonen in Indië. Kunnen zij ook Indisch zijn? Of alleen verindischt? En dan even als zijstapje: Hollands werd gebruikt voor afkomst (behalve als je Fries bent natuurlijk) en Nederlands is de nationaliteit. Indo-Europees is dus Indisch, maar Indo, dat had weer een andere gevoelswaarde. Vooral in de jaren '30 minder gunstig bedoeld, voor iemand met minder westerse opleiding, minder greep op de Nederlandse taal, donkerder van voorkomen, iemand die kortom dichter bij de kampong dan bij de kerk stond. Nu is Indo een gangbaar woord onder de jongere generaties. Soms zeggen ze Indo tegen een oudere dame, die dan schrikt, want zij weet nog wat haar ouders over dat woord zeiden.

Nu nog meer hersencellen in de strijd. In het vooroorlogse Indië bestond een officiële indeling van bevolkingsgroepen: Europeanen, Vreemde Oosterlingen en Inlands. Indisch bestond dus hier niet, en toch bestond de Indische bevolkingsgroep.

Als ik met iemand samenwerk om het familieverhaal op papier te krijgen, dan ontstaat vroeger of later die verwarring. Wat is nu wat? Dan raad ik aan om een eigen woordenlijstje aan te leggen, en dat consequent zo te gebruiken, behalve in citaten die een andere term gebruiken. Dan hou je overzicht.

Verschillen waren belangrijk in het  vooroorlogse Indië en daarom maken ze deel uit van de grote Indische erfenis. Begrijpen wat- wat is, en hoe iemand zich noemt en waarom, is een uiting van respect. Hormat.

https://www.indischeschrijfschool.nl