Zoals elke generatie gevoelsmatig een eigen vorst of vorstin heeft, zo heeft ook elke generatie een eigen Indië.

Voor de oudste generatie is Indië het land van herkomst, het thuis, het geboorteland dat er nu niet meer is, een onvoorstelbaar iets, al legt elk geschiedenisboek het hoe en waarom ervan uit. Deze generatie vertelt over dat thuis, en heus niet altijd met weemoed. Hoe ouder, hoe sterker de vroegste herinneringen naar voren komen. Vaak aan gewone levens, daar in wat wij in Nederland de tropen noemen. Tot de oorlog kwam, en alles wat erna volgde.

Dan de generatie erna, de 'tweede', die van hun ouders vaak - maar niet altijd - de herinneringen aan de oorlog en het 'erna'  erfden, al dan niet bewust. Zie eens helder naar  Indië te kijken, met het besef dat daar je roots liggen, als er zo'n muur van verdriet en pijn voor staat. De generaties erna vinden  Indië opnieuw uit, met andere vragen, met een hang naar het Indonesische lijkt het.

Ik zie hoe de Jappenhaat door de generaties reist, en lijkt te verdwijnen.

Dat woord alleen al is een monument van haat. De Jap. Hoe ouderen dat kunnen uitspreken, na al die tijd, dat te horen, is een echo voelen van die haat. Ik heb een man gekend die het woord uitspuwde, of hij het niet in zijn mond verdroeg. Niets in zijn huis mocht uit dat gehate land afkomstig zijn, en evenmin bij zijn kinderen. Die schikten zich, zonder het werkelijk te kunnen begrijpen. Loyaliteit gaat ver, wat tegelijkertijd goed en schadelijk kan zijn.

Vooral de tweede generatie kom ik tegen, en ik help ze hun verhaal op papier te zetten. Daar zit ook de Jappenhaat in, als een jas die niet echt bij ze past, maar wegdoen is ook weer zoiets, de jas is nog van hun ouders geweest. Emoties zijn erfelijk. En besmettelijk. Wat innerlijke ruimte kan geven, is een eigen waarheid naast de waarheid van de ouders zetten. Jappenhaat kan waar zijn.  De eigen waarneming van Japan ook.

De jongere generaties kennen vrijwel alleen Japan, dat is wel een vooruitgang gezien de mogelijkheid van verzoening die hier mogelijk is. Of eerder. Maar niet veel eerder.

Zo is Indië steeds weer anders, per generatie alleen al. Een caleidoscoop, die met elke kwartslag draaien een ander beeld laat zien. Het blijft, het verandert, generaties lang, boeken vol, heerlijk.

https://www.indischeschrijfschool.nl