Al vijftien jaar lang sleep ik mij wekelijks met tegenzin naar een personal trainer. Het een kostbare manier om mezelf tot sporten te dwingen; alle andere opties blijken namelijk te vrijblijvend voor iemand die 1001 excuses weet te bedenken om van training af te zien.

Dus elke vrijdag verzamel ik moed om die ellende weer te doorstaan, omdat ’t goed voor mijn ouder wordende lijf schijnt te zijn. Ik verdring de gedachte dat ik voor het uurtarief ook een hele kreeft in een toprestaurant kan bestellen en geef me over aan vermoeiend zitten en opstaan, op een verhoging stappen en er weer af en vervolgens talloze bewegingen aan apparaten met touwen en gewichten. Oefeningen die ik terstond weer vergeet en me wekelijks opnieuw moeten worden voorgedaan.

Er is maar één leuk iets aan die oefeningen en dat zijn de verhalen, die mijn trainster opdist op de momenten dat ik even op adem mag komen. Zij behoort namelijk tot de generatie waarin nogal wat vriendinnen op de spirituele toer zijn gegaan en kan daar heerlijk over uitweiden. Omdat het over vriendinnen gaat, praat ze er tamelijk mild over. Over de strijd die deze dames thuis voeren met hun echtgenoten of de kinderen wel niet gevaccineerd moeten worden. Over het drinken van ongepasteuriseerde melk, gembershots, cacaoceremonies en peperdure weekend-cursussen - al dan niet in ‘t buitenland - om ‘in je kracht te komen’, te detoxen en meer van dat soort zweefteven-ongein. 

Geld verdienen

Sommige van die vriendinnen hebben overigens ontdekt dat er met die holistische kijk op ’t leven flink geld te verdien valt en zijn influencer annex coach geworden. Als mijn trainster voordoet hoe op Instagram dergelijke coaches met half-hysterische oogopslag spiritueel in de camera kijken, kom ik niet meer bij. En als ze dan ook nog imiteert hoe je volgens die wappies geluk kunt ‘manifesteren’ (dat schijnt de mode-term te zijn voor afdwingen) word ik helemaal vrolijk.

Terwijl ik mezelf daarna weer pijnig met squads of gehurkt met mijn rug tegen een muur moet zitten, schieten grootverdienende charlatans als Arie Boomsma en ‘Iceman’ Wim Hof door mijn hoofd. Ik begin luidkeels te lachen als ik de ‘Iceman’ voor mij zie met zijn kont - voor interne reiniging - op de waterpomp in de vijver van het Vondelpark, waarna hij met een darmperforatie naar het ziekenhuis moest omdat de spuit bleek vervangen door een exemplaar met krachtiger druk.

Aan dat lachen komt geen eind nu mijn trainster me heeft gewezen op het bestaan van Sjamadriaan. Onder dat pseudoniem (een verwijzing naar sjamaan; een ziener die magie gebruikt om zieken te genezen) schrijft wetenschapsjournalist Adriaan Ter Braack over al die holistische oplichters en zweefzwendelaars die met hun pseudo-wetenschappelijke verhalen op Twitter (X) en Instagram allerhande onzin propageren. 

Sjamadriaan, sinds kort columnist voor dagblad Trouw, hanteert in zijn wetenschappelijk strijd tegen kwakzalvers vooral ’t wapen van de humor. Als influencer Fajah Lourens stelt dat gezichtscrèmes overgewicht kunnen veroorzaken, laat Sjamadriaan koeltjes weten dat je zo’n crème op je gezicht moet smeren en niet moet opeten. Daarna verduidelijkt hij dat er geen enkel bewijs is voor die bewering van overgewicht, maar dat Lourens er wel dik mee verdient dankzij een kortingscode die ze aanbiedt voor een serum.

Tamara Elbaz 

Ik maak dankzij Sjamadriaan ook kennis met Tamara Elbaz. Ik had nog nooit van ’t mens gehoord, maar ze doet mee in dat infantiele tv-programma ‘Ranking the stars’ voor vergane-glorie-BN’ers en wannebee-BN’ers. Deze dame met neptieten, opgevulde lippen, hulzen om haar tanden en een botox-bekkie propageert als influencer dat je geen tandpasta met fluor moet gebruiken, omdat je daardoor juist gaatjes zou krijgen. Ze prijst vervolgens, aldus Sjamadriaan, een biologische fluorloze tandpasta aan waar je weer via haar link bij aanschaf korting op krijgt. Kassa!

Er gaat een wereld voor me open. Ik lees dat Katja Schuurman - behoorlijk gek maar bepaald niet dom - een sapkuur heeft gedaan om haar lichaam te ontgiften. Of, zoals dat nu heet, te ‘detoxen’. Sjamadriaan wijst erop dat Katja kennelijk even was “vergeten dat ze al een lever, galblaas en nieren heeft, die afvalstoffen keurig netjes afvoeren. En ook nog helemaal gratis.” Want de sapjes waar Katja reclame voor maakt zijn natuurlijk niet kosteloos; doen zelfs vier keer zoveel als in de supermarkt. Gelukkig kun je met de code KATJA20 twintig euro korting krijgen. 

Een verhaal apart in dit verdienmodel is de spirituele sportman Arie Boomsma. Boomsma draait met zijn sportscholen en voedingssupplementen jaarlijks een miljoenenomzet, wat hem inmiddels een monumentale boerderij in Abcoude heeft opgeleverd. Sjamadriaan rekent keihard af met ‘het dogmatische supplementenevangelie’ van Boomsma. Of zoals mijn personal trainer zegt, wanneer iemand haar weer eens tot dure capsules Omega3 probeert te bekeren: “Ik eet liever een haring of een broodje zalm”.

Gembershots 

Onlangs nam consumentenprogramma Kassa de momenteel zo populaire gembershotjes onder de loep. In supermarkten vind je ze als piepkleine flesjes, die (variërend voor €8 tot €35 per liter) van alles ten goede van je gezondheid suggereren: een ‘boost’ voor je weerstand en een opkikker voor je immuunsysteem. Niet alleen bestaan die drankjes voornamelijk uit appelsap, voedingsdeskundigen weten dat een gembershot helemaal niets doet voor je weerstand of je immuunsysteem. Ze zijn wel heel bevorderlijk voor de omzet van de producent: gembershots die rapper Snelle verkoopt kosten zelfs meer dan 66 euro per liter.

Net als die supplementen van Arie Boomsma is het dus vooral gouden handel. Dat is minder schandelijk dan influencers die stellen dat kanker geen ziekte maar een keuze is en ook minder pijnlijk dan Yomanda-types die met ingestraald water patiënten van een serieuze behandeling afhouden. Maar het doet wel denken aan de oplichters uit de middeleeuwen, die op jaarmarkten mengsels van hun eigen pis, gehakte regenwormen en brandnetel als wondermiddel tegen allerlei kwalen verkochten.

Rancuneuze Tamara Elbaz laat zich Sjamadriaans kwalificaties van ‘zweefzwendel’ echter niet zomaar aanleunen. Op Instagram hield ze een kleine enquete waarop ze in bikini met uitpuilende siliconenborsten staat afgebeeld naast een foto van Adriaan Ter Braack met de vraag: “Ik ben vijf jaar ouder dan Sjamadriaan. Maar wie is er fitter denk je?” De smiley die ze er achter zette, kwam als een boemerang terug. Want een overgrote meerderheid stemde voor Sjamadriaan. 

Tamara zal daarna wel een gembershotje nodig hebben gehad om weer in haar kracht te komen.