Het is misschien niet zo netjes van me, maar ik heb de serie De Wit & De Brit met puur leedvermaak zitten bekijken. In drie afleveringen inventariseert Tim de Wit, voormalige NOS-correspondent in Londen, wat de Brexit de Britten vijf jaar na dato heeft opgeleverd. En dat is kort samengevat niets dan ellende.

Eigen schuld, dikke bult, schiet er door mijn hoofd. Dat krijg je ervan als het volk de oren laat hangen naar clowns als Boris Johnson en Nigel Farage. Niets dan leugens hebben deze rechts-populisten de mensen voorgeschoteld. Alle primaire levensbehoeften zijn fors duurder geworden en de lonen zijn niet meegegroeid. De gezondheidszorg is niet - zoals voorgespiegeld - verbeterd maar juist desastreus verslechterd. 

Zelfs het hot item van de migratie - het Verenigd Koninkrijk is nu immers weer eigen baas over de grenzen - heeft omgekeerd evenredig uitgepakt: er is niet minder arbeidsmigratie, maar juist veel meer. Alleen geen arbeidskrachten uit de EU, maar uit Nigeria, Sri Lanka en Bangladesh. 

Brexit-aanjager Boris Johnson wilde zijn onlangs uitgegeven memoires promoten en ontving journalist Tim de Wit met Britse hoffelijkheid, totdat de pijnlijke cijfers over de Brexit op tafel kwamen. Toen werd hij pissig en was het gesprek rap voorbij. In de ogen van Boris is alles wat mis ging namelijk de schuld van anderen.

Excentriek

Wij zijn thuis dol op Britse series. We houden van het relaxte tempo, van het realisme, van de onderkoelde humor en van de kwaliteit van de acteurs. Mijn vrouw heeft ook een fascinatie voor het land zelf. Ik niet. Ze rijden er aan de verkeerde kant van de weg, ze hebben raar geld, rare maten en eigenlijk is alles in verval. Eerlijk gezegd is elk ander land me liever dan het Verenigd Koninkrijk.

Zo eens in de zoveel jaar moet ik er niettemin aan geloven. Je relatie leuk houden, vraagt offers op z’n tijd. Ik moet me die dagen ook inhouden om niet teveel te klagen. Want de hotels zijn duur en meestal slecht, het eten is duur en heel vaak slecht en het weer is gewoon vrijwel altijd slecht. Alleen het excentrieke van de Britten heeft voor mij iets vermakelijks. Maar ik hoef er niet langer dan een paar dagen van te genieten.

De Britten geloofden bij het Brexit-referendum - met een piepkleine meerderheid - in de slogan ‘Take back control’. Nou ze hebben de controle terug. Met als resultaat onbetaalbare levensmiddelen in de winkels, acht uur wachten voor je bij de huisarts binnen mag, wachtlijsten van een jaar voor een operatie (terwijl de kanker in je lijf welig tiert) en hele regio’s waar de werkloosheid van ouder op kind wordt doorgegeven. Vluchten in drank, drugs en depressie is het enige wat voor de kanslozen in die snel verpauperende steden rest.

Regering

‘Elke kroeg krijgt het publiek dat-ie verdient’, zei mijn vader vroeger. En daarmee bedoelde hij te zeggen, dat wanneer de eigenaar van een café niet deugde dit een aanzuigende werking had op publiek van laag allooi. Deze gevleugelde uitdrukking kent vele varianten, zoals ‘Elke voetbalclub krijgt de supporters die het verdient’ en ‘Elk volk krijgt de regering die het verdient’. 

Als je naar de wereldbol kijkt, valt er voor die laatste variant wel iets te zeggen. Ik laat de pseudo-democratieën van Poetin en Loekasjenko even buiten beschouwing, maar de Amerikanen hebben vier jaar lang ervaring op kunnen doen met een narcistische zwendelaar annex pathologische leugenaar, te weten Donald J. Trump, en ze maken deze veroordeelde crimineel niettemin wederom president. 

Die steun komt voor een heel groot deel van mensen die het minst van The Donald te verwachten hebben. Mensen onderaan de maatschappelijke ladder, die nauwelijks rond kunnen komen en geen geld hebben om naar de tandarts te gaan. Maar liegen over cijfers, zondebokken aanwijzen, de media van fake news beschuldigen, het verdacht maken van justitie en de rechterlijke macht… Het blijkt allemaal nog steeds te werken. Heeft de geschiedenis ons dan helemaal niets geleerd?

Niet luisteren naar deskundigen of wetenschappers, maar naar de onderbuik. Zoals VVD-minister Henk Kamp placht te doen en daarmee de ene na de andere ravage in onze samenleving aanrichtte. Schaamteloos hoe hij over Groningen praat, hoe hij over de Toeslagen-affaire sprak. En van ditzelfde kaliber zit er nu een aantal in het kabinet. 

Heilig

Als je de serie van Tim de Wit ziet, slinken je ergernissen over dingen die in Nederland slecht gaan. Want het is hier heilig vergeleken bij het VK. Maar hoe lang nog? Ook hier regeert inmiddels het populisme, dat liegt, verdraait en grossiert in onrealistische beloftes. Ik wil de achterliggende decennia niet idealiseren, maar ik verlang in Nederland, waar niet eerder een regering met zoveel ruziemakend onbenul bij elkaar aan de macht was, naar stabiliteit. Ik wil terug naar die saaie maar min of betrouwbare bestuurders als Biesheuvel, Den Uyl, Van Agt, Lubbers, Kok en Balkenende. Ja zelfs naar jokkebrok Rutten. 

Er was allemaal voldoende op die mannen aan te merken, maar alles beter dan dat we de kant van het VK opgaan. Hopelijk wint bij ons binnen niet al te lange tijd weer het gezond verstand. Doen cijfers en feiten er weer toe. Want je ziet het aan de Britten: wie z’n gat brandt, moet op de blaren zitten.