Met het begin van het nieuwe TV-seizoen moeten de BN’ers weer aan de bak. Want wat is tegenwoordig een quiz, spelletjesprogramma, competitie of talkshow zonder BN’ers? Je zag het de afgelopen weken: bij De Slimste Mens zaten deelnemers als kamerlid Mi Lei Vos, gezichtsloze radiopresentatoren en een reeks comedians van wie ik nog nooit had gehoord. Maar het kon nog erger. Die arme Ad Rooijakkers moest het in zijn mislukte praatprogramma een hele week stellen met Erika Terpstra als tafeldame.

Bekende Nederlanders. We moeten er mee leren leven. Als ze niet quizen, spelletjes doen, koken of reizen, dan verschijnen ze wel ergens in een koffieshow of serieus praatprogramma om te vertellen over hun quizen, spelletjes, koken of reizen. Nog maar een enkel programma als Per seconde wijzer is gebouwd rond gewone mensen.

In mijn jeugd had je helemaal geen BN’ers. Er bestonden populaire zangers als Willy Alberti en Johnny Jordaan. Er waren wat bekende TV-persoonlijkheden als Peter Schilperoort, Rudi Carell en het echtpaar Henk & Teddy Scholten. En je had natuurlijk sporthelden als Eddy Pieters Graafland, Coen Moulijn, Mick Clavan en niet te vergeten sportcommentator Jan Cottaar. Maar niemand had het in die tijd over BN’ers. Zelfs niet bij grootheden als Willem Duys of Mies Bouwman. 

De introductie van het begrip Bekende Nederlander — ik schat eind jaren 70, begin jaren 80 met de opkomst van de roddelbladen - betekende meteen een devaluatie van het echte sterrendom. Een bijrol in een soapserie of musical was al voldoende. Want die pagina’s van Privé en Story moesten wel worden gevuld. Dus iedereen was meteen soapster of musicalster. En die kregen dan een Liefdesbaby. Later mochten - voor de variatie - ook politici meedoen. 

Maar het bleek nog erger te kunnen. Nu heb je tieners met een blog of vlog, die elke dag hun ogen anders opmaken of alleen maar slap lullen en daar beroemd mee worden. Je hebt ‘influencers’ die grof geld verdienen door jou te vertellen welke tas of schoenen je moet kopen. Dat zijn meteen allemaal BN’ers. Voor je het weet zitten ze op tv in een jury, een presentatie-panel of aan een talkshow-tafel.  

Het merendeel van de BN’ers zegt me niets. Wanneer ik al zappend even bij RTL Boulevard blijf hangen, komt er een dozijn namen voorbij waar ik geen idee bij heb. En dat twittert en instagramt er allemaal op los. Elk scheet die ze laten, achten ze zelf wereldnieuws. Voordat je het weet, draven ze op in het smakeloze Adam zoekt Eva VIPS, of nog erger in Ranking the Stars. Hoezo Stars? Sommige deelnemers moesten op Wikipedia kijken wie de anderen eigenlijk waren. En dan maar hopen dat je naam correct werd genoemd.

Huisman en Freek 

Het zielige van veel Bekende Nederlanders is dat ze in hun eigen belangrijkheid gaan geloven. Nergens in de rij hoeven staan, voor van alles worden uitgenodigd, een upgrade bij de KLM en als het meezit een lucratief aanbod voor een SUV bij een leasemaatschappij. Als hun sterrenrol op den duur is uitgespeeld, zoals bij Hennie Huisman en Freek de Jonge, proberen ze krampachtig en zonder gene toch in beeld te blijven.

Veel BN’ers zijn ook knap irritant. Nee, denk nou niet meteen aan Peter R. de Vries. Die heeft een nare stem en is behoorlijk zelfingenomen, maar heeft wel vaak gelijk. Bovendien, sinds zijn aanpak van die bolle schreeuwlelijk Jensen, heeft Peter R. extra krediet bij me opgebouwd. Ook die twee platte boeven Johan Derksen en René van der Gijp bezie ik met een glimlach. Ik verdraag Geer en Goor, ja zelfs Patty Brard, en omwille van Meester Frank Visser tolereer ik ook zijn lakei Victor Brand met dat rare loopje en zijn voorspelbare woordgrapjes. 

Er zijn grenzen: Martijn Krabbé

Maar er zijn grenzen. Want binnen de groep BN’ers bestaat een aparte categorie van IBN’ers, ofwel Irritante Bekende Nederlanders. Bovenaan die lijst staat Martijn Krabbé. Die man komt toch uit een beschaafd en intelligent milieu, maar alles is opgeblazen aan hem. En zijn TV-optredens zijn niet eens het ergste. Ik heb hem een keer in het schnabbelcircuit als gastpresentator meegemaakt en dan is zijn geblaat nog erger. Ik schrik me elke keer rot als hij in een serieuze talkshow aan tafel mag plaats nemen.

In één adem noem ik programmamaker Tim den Besten, die zichzelf al een paar jaar bij de publieke omroep als idioot presenteert, maar bij de Slimste Mens ook nog eens de Domste Aansteller bleek. Puur vanwege Tim heb ik mijn lidmaatschap van de VPRO opgezegd; ik wens geen cent aan de programma’s van deze mafkees bij te dragen.

Ook Paul de Leeuw

Paul de Leeuw zakt na jaren ordinair geschreeuw hopelijk vanzelf richting vergetelheid. Als een voormalig stervoetballer die vlak voor het eind van de carrière nog even de zakken vult in Quatar, zit Paul nu bij RTL; inzetbaar bij elk flutprogramma waar ze een jurylid, presentator of blèrende side-kick nodig hebben. Dat houdt een keer op. Wat dan rest, zijn die fluister-gesproken liedjes bij uitvaarten, want echt zingen kan Paul niet. Ondanks jaren zangles.

Verspilde moeite waren ook de karatelessen aan angsthaas Filemon Wesselink. Is er ergens in die hersentjes iets mis gegaan bij Spuiten & Slikken? Het ergste: we komen maar niet van die huilebalk af. Tot mijn schrik mocht Filemon het aardige programma Rambam ineens met zijn aanwezigheid verpesten. Ook zag ik hem ietwat timide bij de Tour de France opduiken, alsof de onnozelste verslaggever van een schoolkrant door de afzetting was geslopen. En nu dan weer de Psycho Show. Help!

Krengen in werkelijkheid

et zijn overigens niet alleen irritante mannen die bij mij ergernis oproepen. Yvonne Jaspers, Tooske Breughem (Ragas), Ilse de Lange en de al genoemde Erica Terpstra stralen stuk voor stuk zo’n geacteerde vriendelijkheid uit, dat je onmiddellijk aanvoelt wat voor krengen het in werkelijkheid zijn. Dan heb ik nog meer op met comedian Soundos, want die gedraagt zich tenminste altijd als bitch. Pijnlijk is alleen dat ze zelden komisch is en alleen zelf hard om haar grappen lacht. Dat heeft ze van Erica Terpstra geleerd.  

Hysterisch pubermeisje Emma Wortelboer - geparachuteerd door DWDD - doet nog te kort mee om al mee te dingen naar de Hoofdprijs voor Vrouwelijke Griezels op televisie. Dus die bokaal gaat wat mij betreft naar Margriet van der Linden. Haar Zomergasten was al niks, maar de vervanging van DWDD door M werd helemaal een drama. En dan mag ze ineens ook weer in filmpjes vragen stellen bij de Slimste Mens. Nergens zijn we veilig…

Geen ontkomen aan

Nogmaals, we moeten ermee leren leven. Er is geen ontkomen aan. Zelfs al laat je alle flauwekul-televisie aan je voorbij gaan, dan nog zitten ze in reclames of duiken op bij Matthijs of M, bij Pauw of Jinek dan wel bij Beau. Wij kijkers hebben het maar te slikken. Het BN’er-schap blijkt trouwens erfbaar. Dat zie je bij de Roelvinkjes en de Frogers. Ook de aandachtsgeile Bart Chabot heeft inmiddels de handel overgedaan aan zijn al even neurotische kloon Splinter.

Toch hou ik hoop. Bij Jinek hoorde ik recent iemand reppen van BN’er-vermoeidheid. Sommige IBN’ers worden ook geruisloos afgevoerd. Van die Rotterdamse heks Ryanne bijvoorbeeld weet je nu al dat de lol er voor programmamakers op zeker moment af is. Jan Roos zien we - prijs de Heer - alleen nog in advertenties van de tabaksindustrie/vuurwerklobby en Rutger Castricum kreeg zó genoeg van zijn onbehouwen gedrag dat hij zichzelf opnieuw heeft uitgevonden. Met de voortschrijdende opkomst van internetkanalen en de afkalving van de gewone lineaire tv, blijven ook de Famke Loise-types hopelijk volledig in de trendy bulbs waar ze horen. 

Egocentrische lul

Maar het meeste optimisme ontleen ik aan Nico Dijkshoorn. Alleen al die zelfingenomen smoel die hij trekt als hij zijn schriftje bij DWDD dicht slaat. Daar zou ik heel wat regels aan kunnen wijden. Maar wat blijkt? Hij heeft onlangs een boek geschreven waarin hij concludeert dat hij een egocentrische lul is. Sommige Irritante Bekende Nederlander ontbreekt het gelukkig niet aan zelfkennis. Nu nog consequenties trekken.