Met een mengeling van vertwijfeling en daadkracht gooide ik meteen in het begin van het reces Twitter en Facebook van m’n telefoon. Dat ruimde op. Tijd voor focus op mezelf en een bijzonder kleine omgeving geliefden om me heen. Ik moest ook wel effe goed afkicken hoor, want de nek-aan-race voor het CDA-partijleiderschap liep door tot in de eerste zomerweken en dat kostte m’n partijgenoten en mij heel wat energie.

Maar nu gaat het politieke jaar weer van start en eerlijk is eerlijk, ik heb er weer veel zin in. Het worden ook bijzondere maanden, want we zitten nog steeds in een mondiale halve lockdown en tal van verkiezingen staan voor de deur. Binnen nu en 7 maanden hebben we een nieuwe Tweede Kamer en starten we direct daarna met het laatste jaar van de gemeenteraadsperiode 2018-2022. Hete herfsten en lentes die elkaar in rap tempo opvolgen.

Je zou bijna zeggen dat verkiezingen voor een politicus alles bepalend zijn en precies daar wil ik het hier over hebben. Ik kan er niet omheen, het is zo: verkiezingen zijn vrijwel allesbepalend in de politiek. De verkiezingen die achter je liggen bepalen of je wel of niet op het pluche zit en de verkiezingen die voor je liggen zijn dé grote afrekening of zegetocht die onherroepelijk op je afkomen. En dat terwijl ik me helemaal niet wil bezighouden met winnen of verliezen (en ik weet zeker dat dat voor heel veel collega’s geldt). Ik zit in de politiek om mensen te verbinden en de wereld een beetje mooier en beter te maken. Dat gaat niet over mij of mijn partij, dat gaat over ons allemaal.

In de zomer las ik het boek van David van Reybrouck (‘Tegen verkiezingen’) waarin hij onder andere laat optekenen: ‘We zijn allemaal electorale fundamentalisten geworden. Wij minachten de gekozenen, maar aanbidden de verkiezingen.’ De spijker op z’n kop. Kijk maar naar de massale protesten in ons eigen land. Veelal expliciete, onomwonden minachting van de gekozenen. Of zet in deze weken even vijf minuten een Amerikaanse TV-zender op en zie hoe er over en weer met modder wordt gegooid in de race om het presidentschap. ‘Onder de gordel’ krijgt daar een hele nieuwe dimensie en het lijkt alsof er geen schaamte meer is. En dé afrekening van dit alles moet plaatsvinden bij de verkiezingen. Een bloedbad moet het worden.

Er is al veel over geschreven en gezegd. Deze politieke cyclus zorgt voor een oneindige actie-reactie reflex en die zorgt er weer voor dat de kritiek en het wantrouwen alleen maar toenemen. Ga maar na:

1.           Mensen willen heldere standpunten, dus de complexe maatschappelijke problematiek wordt gereduceerd tot een ja/nee-vraag;

2.           Politieke soundbites dagen politici uit heldere, stevige en (regelmatig) populistische uitspraken te doen waarin een en ander wordt bekrachtigd;

3.           De complexe werkelijkheid laat zich echter niet vangen in ja/nee en als het er dan echt om gaat kunnen die makkelijke woorden niet waargemaakt worden;

4.           Dat voedt het wantrouwen in de politiek;

5.           Er komt een roep om meer (invloed op) democratie en we zijn terug bij af: maatschappelijke kwesties worden kant-en-klaar voorgeschoteld als ja/nee-vragen.

Volgens mij moeten we het antwoord op deze crisis van de democratie een laag dieper zoeken. Vertrouwen is niet te winnen via standpunten, beloften en stoere uitspraken. Vertrouwen komt te voet en gaat volgens mij via de weg van overtuiging, beroepseer, bescheidenheid en kunde. En het allerbelangrijkste: beginselen vormen standpunten, niet andersom. Beginselen bepalen je kijk op de wereld. Als je daarmee een visie kunt vormen over welke kant het op zou moeten kun je op basis daarvan komen tot standpunten en concrete voorstellen. Een standpunt is onderhandelbaar en inwisselbaar, een beginsel niet.

Dus op naar de verkiezingen! Dat het maar een mooie strijd om beginselen en visie mag worden. Daar heeft iedereen recht op en volgens mij snakken we er zelfs naar.