De Hagia Sofia is weer een moskee geworden en dat is de schuld van het Westen.

In de 19e eeuw werd Turkije de “zieke man” van Europa genoemd. Het Ottomaanse rijk stortte van alle kanten in en de Turkse sultan had daar weinig tegen in te brengen. De Russen hadden al eeuwen een oogje laten vallen op Constantinopel (Istanboel), bakermat van de Russisch Orthodoxe kerk, met als belangrijkste symbool de Hagia Sofia. Ze dachten halverwege de 19e eeuw hun slag te kunnen slaan.

Ze vielen de Ottomanen aan in wat nu het Zuiden van Roemenië is. Daarnaast werd de Turkse vloot in de Zwarte zee verslagen. Gestaag marcheerden de Russen richting hun einddoel aan de Bosporus, maar buitenlandse inmenging doorkruiste hun bedoelingen.

Noch Franrijk, noch Engeland (de Entente) duldden de Russen aan hun Middellandse zee en grepen in. De Russen vormden een te grote bedreiging voor hun macht aldaar. Ze landden met een gemeenschappelijk leger in Roemenië om de Russische troepen een halt toe te brengen. Ook vielen ze het schiereiland de Krim aan om Russische troepen weg te trekken en de Russische vloot uit te schakelen. Naar dit schiereiland is de oorlog ook genoemd: de Krimoorlog.

In het Westen verliep de oorlog voorspoedig voor de Entente, omdat de Russen zagen dat hun positie daar onhoudbaar was. Op de Krim begon de eerste “moderne” oorlog, die door journalisten verslagen werd. Het is de oorlog die bekend is geworden door Florence Nightingale, de frontverpleegster, die stervende soldaten bijstond en “the charge of the light brigade” een volstrekt nutteloze Engelse zelfmoordaanval op Russische stellingen.

Uiteindelijk werd een voor de Russen ongunstige vrede getekend. De Russische vloot mocht niet meer in de Zwarte zee opereren.

Toch bleven de Russen in de jaren daarna voortdurend hun belangstelling voor de Bosporus en Constantinopel tonen; het verdwijnen van de meeste Turkse troepen in Oost Europa wakkerde die belangstelling natuurlijk aan. 

De grote kans voor Rusland kwam tijdens de Eerste Wereldoorlog, waar de Turken aan Duitse kant hadden meegevochten (de Entente zag dit als een mes in de rug) en de Russen met Frankrijk en Engeland. Uiteindelijk leidde dit tot een geweldige Turkse nederlaag. Hierna werden de Ottomaanse bezittingen van de Balkan tot Arabië door de winnaars Frankrijk en Engeland verdeeld. Zelfs het huidige Turkse grondgebied werd door de geallieerden bezet. Slechts een gebied rondom Ankara kreeg zoiets als zelfbestuur.

En de orthodoxe Russen: zouden die eindelijk als beloning Constantinopel terugkrijgen? Helaas voor hen namen in 1917 de bolsjewieken van Lenin het heft in handen en die sloten een vredesakkoord met o.a. Turkije. Toen het Ottomaanse rijk instortte en verdeeld werd stonden die dus langs de zijlijn te kijken.

De laatste kans voor de Russen kwam in de Tweede Wereldoorlog, maar Turkije was zo verstandig om zich neutraal te houden. Wederom grepen de Russen, die de macht in het hele Oostblok kregen, naast hun hoofdprijs: de Bosporus met Constantinopel. In Griekenland, dat bij de conferentie in Jalta (de Krim!) tot woede van Stalin in Westerse invloedsfeer werd geplaatst, sloegen Engelse troepen een communistische en dus pro-Russiche opstand neer om de Russen uit dat gebied weg te houden.  

Ik zag trotse Turken bij de inwijding (heet dat zo?) van de Hagia Sofia uiteraard weer met de Turkse vlag zwaaien. Enig historisch besef zou hen misschien ook met een Engelse laten zwaaien.

Zit ‘r niet in, vrees ik.