Toen in 1848 de eerste trein tussen Amsterdam en Haarlem ging rijden, ging het gerucht dat hierdoor de koeien geen melk meer zouden geven en de aarde misschien anders ging roteren. Na de eerste televisiebeelden werd beweerd dat kinderen last van hun ogen zouden krijgen en niet meer in slaap zouden vallen.

Bij iedere technologische vernieuwing zijn mensen die hun vraagtekens zetten. Vaak belanghebbenden; eigenaren van postkoetsen en trekschuiten zagen de trein liever niet komen en filmproducenten en bioscoopexploitanten vreesden de televisie.

Onze stad kamt met een probleem. Al decennia zijn mensen bezig te frauderen met de bijstand en andere uitkeringen. Gelukkig wordt daar tegenwoordig wel aandacht aan besteed. Voormalig minister president Den Uyl had het ooit over onvermijdelijke bijzaak en zijn dochter diende als tweede kamerlid een wetsvoorstel in om pas bij een fraude van meer van fl. 12.000 te gaan optreden. Dat ze daarmee toestemming gaf om te frauderen tot een bedrag van fl. 11.999 had ze waarschijnlijk niet door of zag ze door de vingers.

Ondertussen is zelfs in politiek correcte kringen doorgedrongen dat fraude een bom legt onder het hele systeem en dat het aanpakken van fraude meer oplevert dan het kost. Het argument van Den Uyl was destijds immers geweest, dat de kosten van controle groter waren dan het bedrag dat gefraudeerd werd. Daarnaast geeft fraude maatschappelijke frictie. Waarom de één wel controleren en de andere niet? Waarom bezit in het buitenland niet melden, maar een kleine erfenis in eigen land wel?

Goed dat daarom wethouder Moti in onze stad, net als zijn voorganger Struyvenberg, alles op alles wil zetten om fraude aan te pakken. Helaas heeft de wethouder al enkele struikelblokken op zijn pad naar eerlijke uitkeringen aangetroffen. Zo bepaalde een rechter (D66?) dat fraude na vijf jaar niet meer vervolgd mag worden.

Een andere rechter (ook D66?) vindt dat de schulden van een bewezen fraudeur moeten worden gesaneerd en hij dus niet hoeft terug te betalen. Je steelt (dat is frauderen natuurlijk) maar mag niet meer worden aangepakt. Die rechters zeggen natuurlijk gewoon: traineer alle onderzoeken, vertraag het leveren van gegevens, maak gewoon schulden, houd je van de domme, beantwoordt vragen niet en als je dat lang genoeg volhoudt: Kassa!

Ooit in de jaren zeventig bleek, dat in sommige straten vrijwel iedereen een uitkering had. Onderzoek wees uit, dat mensen die gewoon naar hun werk gingen en zich aan de regels hielden door hun frauderende buren werden aangezien als potentiële verraders. Ze werden door hun omgeving voor de keuze gesteld: meedoen of opzouten! Dat hield dus in, dat als iemand naar straat x. verhuisde de kans dat hij ging frauderen groter was dan als hij naar straat y. verhuisde. Het logische gevolg: Iedere nieuwkomer in straat x, die een uitkering aanvroeg werd extra gecontroleerd. Gezond verstand of (straat) discriminatie?

Algoritmes

Tegenwoordig zijn er algoritmes die kunnen aantonen dat de kans op fraude bij de ene persoon veel groter is dan bij de andere. Gewoon een gevolg van invoeren en uitwerken van data; de politie gebruikt ze op zoek naar daders van ernstige misdrijven. Algoritmes kunnen enorm helpen bij het opsporen, maar ook bij het voorkomen van fraude. Gebruik ze dus gewoon en wees niet bang van deze nieuwigheid. Als je niets te verbergen hebt, moet je juist blij zijn dat anderen die wel iets te verbergen hebben worden gecontroleerd.

De burgemeester heeft het gebruik van algoritmes bij het opsporen van uitkeringsfraude echter verboden en rijdt daarmee zijn partijgenoot Moti bewust in de wielen.

Het systeem van sociale zekerheid is opgebouwd in de tijd dat linkse partijen nog nut hadden en geen baantjesmachines waren. Fraude ondergraaft het systeem dat is opgebouwd om juist de zwakkeren te helpen.

Nooit gedacht dat ik het ooit zou schrijven, maar steun wethouder Moti nu hij eindelijk iets goeds wil doen.