De samenleving moet zich grote zorgen maken om de VVD-uitspraak dat het 'demonstratierecht wordt misbruikt', vindt advocaat Willem Jebbink, die Extinction Rebellion (XR) vaak vertegenwoordigt in de rechtszaal. "Als je het hebt over misbruik van burgerlijke rechten - dat gaat richting autocratie."

De VVD zei dinsdag strengere regels te willen tegen demonstraties die de openbare orde verstoren, zoals het blokkeren van snelwegen. Het blokkeren van een snelweg is overigens al strafbaar: het kan resulteren in maximaal negen jaar celstraf. "Maar in de praktijk wordt bij de blokkades van Extinction Rebellion door de bril gekeken van het demonstratierecht", zegt Jebbink. "Het gaat hier om het recht tot protest en vrijheid om te demonstreren."

En dat zijn basisrechten, benadrukt Jebbink. "Elke burger kan in beginsel op elk moment demonstreren. Het is je grondrecht." Ook Amnesty zei dinsdag het niet eens te zijn met de regels die de VVD voorstelt. Er zijn al genoeg beperkingsmogelijkheden om op te treden wanneer dat noodzakelijk is, zegt de mensenrechtenorganisatie. Amnesty wijst erop dat burgemeesters zeggen geen behoefte te hebben aan extra inperkingsmogelijkheden.

XR: voorstel leidt aandacht af

Klimaatactiegroep Extinction Rebellion vindt dat de VVD met het voorstel "het brandalarm criminaliseert in plaats van de brand te blussen". Een woordvoerder zegt dat de groep het ziet als een tactiek om de aandacht af te leiden van "het ontbreken van adequaat klimaatbeleid".

De VVD wil onder meer dat de identiteit wordt bijgehouden van mensen die "meedoen aan verboden demonstraties". En de partij wil dat demonstraties geen herdenkingen zullen verstoren. De VVD vindt dat demonstraties worden "misbruikt voor vernielingen, het spuien van haat en extremisme".