Per 2023 wordt het budget dat gemeenten van het Rijk krijgen voor het uitvoeren van hun taken op een andere manier verdeeld. Geen enkele gemeente gaat er door de invoering van het nieuwe verdeelmodel tot 2025 financieel op achteruit, stelt het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Er wordt sinds 2018 gesproken over een nieuw verdeelmodel. Het huidige model dateert grotendeels uit 1997. Sindsdien hebben gemeenten er veel taken bijgekregen, zeker sinds 2015 toen gemeenten verantwoordelijk werden voor de jeugdzorg en de zorg voor ouderen. Het huidige model doet "onvoldoende recht aan de ontwikkelingen in de uitgaven van gemeenten in het sociaal domein van de afgelopen jaren", schrijft minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken aan de Tweede Kamer.

Op basis van 89 indicatoren wordt nu in het verdeelmodel berekend hoeveel budget gemeenten via het gemeentefonds krijgen. Dat gemeentefonds wordt gevuld door het Rijk. Diverse voorstellen voor een andere systematiek voor de verdeling van het gemeentefonds stuitten de afgelopen tijd op felle kritiek. Niet alleen van gemeenten die er door die nieuwe verdeling financieel op achteruit zouden gaan, maar ook door de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) die de plannen van de minister diverse keren als onvoldoende beoordeelde. De invoering van een nieuw verdeelmodel is mede daardoor een aantal keer uitgesteld, maar wordt nu toch echt per 2023 ingevoerd, stelt het ministerie.

Het aantal indicatoren dat voor de vaststelling van het budget wordt gebruikt, is teruggebracht naar 49 en is daarmee eenvoudiger, stelt het ministerie. Het nieuwe verdeelmodel wordt geleidelijk aan ingevoerd. Daar wordt drie jaar voor genomen. Financiële voor- en nadelen per gemeenten worden in het eerste jaar beperkt tot 7,50 euro per inwoner en in 2024 en 2025 verhoogd naar 15 euro per inwoner.

Gemeenten hebben altijd aangegeven pas akkoord te willen met een nieuwe verdeling als het Rijk meer geld stopt in het gemeentefonds. Volgens BZK is dat nu het geval. Voor 2023-2025 is er voor gemeenten en provincies 3 miljard euro rijksgeld beschikbaar. In de kabinetsplannen van Rutte IV is op diverse gemeentelijke beleidsterreinen extra geld uitgetrokken. Later krijgen gemeenten nog extra rijksgeld voor de uitvoering van de klimaatplannen. De "eerste berekeningen" laten zien "dat geen enkele gemeente er in de periode 2023-2025 financieel op achteruit zal gaan bij invoering van het nieuwe model", aldus de minister.