Het onderwerp klimaatmigratie verdient volgens Nederland een hogere plaats op de internationale agenda. De Nederlandse afgevaardigde René Lefeber vestigde tijdens de klimaatzaak bij het Internationaal Gerechtshof de aandacht op de situatie van mensen die door klimaatverandering ontheemd raken en hun heil elders zoeken. "Zij hebben geen juridische bescherming", zei de jurist in het Haagse Vredespaleis.

De Nederlandse overheid ziet 'klimaatontheemding' en migratie die samenhangt met de opwarming van de aarde als groeiende problemen, die meer aandacht verdienen dan ze nu krijgen. Lefeber stelde voor hierover in gesprek te gaan op de jaarlijkse klimaattoppen van de VN.

Naast migratie hamerde Nederland tijdens de zitting op het belang van internationale samenwerking om klimaatverandering tegen te gaan en kwetsbare landen te helpen zich aan te passen. Als laaggelegen delta heeft Nederland "historisch altijd al de noodzaak gevoeld" om bedreigingen als hoogwater het hoofd te bieden, zei Lefeber, die ook hoogleraar internationaal milieurecht is. Hij wees erop dat het Vredespaleis zes meter boven zeeniveau ligt. Als de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen onvoldoende daalt en Nederland niet de juiste adaptatiemaatregelen neemt, dreigt het "op enig moment in de toekomst het Vredespaleis-eiland te worden", klonk het.

Geen nieuwe standpunten

In de voordracht lag de nadruk op de bestaande samenwerking via het VN-klimaatverdrag en het Klimaatakkoord van Parijs. Daarbinnen hebben landen "een bepaalde marge" om te opereren, zei Lefeber namens de regering. Hij erkende dat klimaatverandering een bedreiging vormt voor de mensenrechten en dat landen de plicht hebben om hun uitstoot te verlagen en aanpassingsmaatregelen te nemen. Om de klimaatdoelen te halen moeten fossiele brandstoffen worden "uitgefaseerd", in 2050 moet de Nederlandse uitstoot 'netto nul' zijn.

De voordracht bevatte geen ingrijpende nieuwe standpunten. Oxfam Novib is daar teleurgesteld over. "Het kabinet-Schoof had moeten erkennen dat rijke landen die het meest verantwoordelijk zijn voor de klimaatcrisis, inclusief Nederland, de juridische plicht hebben om mensen wereldwijd hiertegen te beschermen", reageerde de organisatie.

De zittingen duren tot vrijdag. Daarna gaan de rechters een advies opstellen over de plichten van staten rond klimaatverandering. Dat is niet bindend, maar geldt als zwaarwegend.