Tegen de vier mannen die verdacht worden van het neerhalen van vlucht MH17 is woensdag in het justitieel complex bij Schiphol een levenslange gevangenisstraf geëist. De drie Russen en een Oekraïner zijn volgens het Openbaar Ministerie betrokken bij de vliegramp op 17 juli 2014. Alle 298 inzittenden, onder wie veel Nederlanders, kwamen daarbij om het leven.

De verdachten zijn rebellenleider Igor Girkin, zijn rechterhand Sergej Doebinski, diens assistent Oleg Poelatov en garnizoenscommandant Leonid Chartsjenko. De mannen hebben volgens het OM een rol gespeeld in het binnenhalen of het wegbrengen van de Buk-raketinstallatie, waarmee het toestel van Malaysia Airlines volgens justitie is neergehaald. "Het allesvernietigende geweld kwam niet in een opwelling. Het is door de verdachten gepland en georganiseerd", zei de officier van justitie. "Dat ze niet zelf op de knop hebben gedrukt, is juridisch niet relevant."

De mannen zelf ontkennen iedere betrokkenheid. Geen van allen zijn verschenen in de rechtbank, Poelatov laat zich wel juridisch bijstaan.

Het is niet precies bekend waarom het vliegtuig, dat onderweg was van Schiphol naar de Maleisische hoofdstad Kuala Lumpur, werd neergehaald. Het meest waarschijnlijke scenario is dat de pro-Russische separatisten niet doorhadden dat het om een passagiersvlucht ging. Op dat moment was er een gewapend conflict gaande in Oost-Oekraïne.

De officier van justitie stond woensdag uitgebreid stil bij de "buitengewoon grote gevolgen" voor de nabestaanden van de vliegramp. "Hun levens worden blijvend overschaduwd. Er is voor de nabestaanden een leven voor en een leven na het neerhalen van MH17." Hij sprak over het zware afscheid dat nabestaanden moesten nemen. "Stoffelijke overschotten van de slachtoffers en hun bezittingen hebben weken, misschien zelfs maanden, op de plek van de ramp gelegen. Van sommige slachtoffers zijn slechts onherkenbare delen teruggevonden, en soms zelfs helemaal niets."

Het OM hekelde ook de houding van de verdachten. Onder anderen Girkin bracht actief nepnieuws de wereld in om de ware toedracht van het neerhalen van MH17 te verhullen. "Van het nemen van verantwoordelijkheid is geen sprake. Vragen die beantwoord hadden kunnen worden, blijven onbeantwoord." De officier van justitie sprak van een minachtende houding van de verdachten richting de nabestaanden. "Soms is een levenslange gevangenisstraf de enige straf die recht doet aan de pijn en aan de ernst van de gevolgen."

Dat Rusland geen onderdanen uitlevert en de verblijfplaats van Chartsjenko onbekend is, betekent volgens het OM niet dat ze bij een eventuele veroordeling de dans zullen ontspringen. "Niemand weet wat de toekomst brengt. Wie vandaag nog ongrijpbaar lijkt, kan morgen worden vastgenomen."

Zoals nagenoeg iedere zittingsdag in dit megaproces, dat in maart 2020 begon, zijn er ook woensdag weer nabestaanden in de rechtbank aanwezig. Ook via de livestream wordt de zitting door velen gevolgd.

In maart wordt de zaak hervat. Dan komt de verdediging van Poelatov aan het woord. De rechtbank verwacht niet eerder dan in de tweede helft van volgend jaar uitspraak te kunnen doen.