De telefoon van een asielzoeker mag bij het binnengaan van Nederland niet zonder toestemming van de vreemdeling doorzocht worden, oordeelt na de rechtbank in Haarlem nu ook de Raad van State (RvS). De minister van Asiel en Migratie meende dat dit wel mocht, maar ook de hoogste bestuursrechter stelt nu dat daarvoor geen wettelijke grondslag bestaat. Een Iraanse vrouw en haar twee zonen, om wie het in deze zaak gaat, mochten wel in grensdetentie worden geplaatst.

Toen de drie vreemdelingen in april 2024 op Schiphol aankwamen en asiel aanvroegen, doorzocht de Koninklijke Marechaussee hun mobiele telefoons. Als iemand asiel aanvraagt, mag een grensbewaker het lichaam of kleding onderzoeken en bagage doorzoeken, maar een mobiele telefoon hoort daar niet bij, aldus de RvS.

In afwachting van beslissingen over hun asielaanvragen werden de drie op de luchthaven in grensdetentie geplaatst. Die detentie moet voorkomen dat asielzoekers op Nederlands grondgebied komen. De Haarlemse rechtbank oordeelde dat de informatie uit de telefoons ook werd gebruikt om de vreemdelingen de vrijheid te ontnemen. Maar daar gaat de hoogste rechter niet in mee. De RvS stelt dat het doorzoeken van de telefoons bedoeld was om documenten te vinden voor de beoordeling van de asielaanvragen en "niet afhankelijk van de grensdetentie" was. De asielzoekers kunnen het doorzoeken van de telefoons en de informatie die daarmee is verkregen via de rechter aanvechten bij de beslissing op hun asielaanvraag.

De bestuursrechter koppelt "uitdrukkelijk aan de wetgever terug" dat de vreemdelingenwet verder uitgewerkt moet worden als de minister meent dat het mogelijk moet zijn om telefoons van asielzoekers zonder hun toestemming te doorzoeken. Daar is asielminister Marjolein Faber ook mee bezig, meldt haar woordvoerder. In een eerder verstuurde Kamerbrief is te lezen dat de bewindsvrouw een eerste concept van de wetswijziging komend najaar openbaar wil maken, zodat belanghebbenden hun mening hierover kunnen geven.