''Vrijheid lijkt zo vanzelfsprekend, net zoals het water uit de kraan en de lucht die je inademt, maar dat is het niet'', zegt burgemeester Ahmed Aboutaleb. De maand mei is traditiegetrouw een periode van herdenken en terugkijken. De burgemeester kijkt alvast vooruit op de waarde die herdenken heeft.

Aboutaleb wil maar zeggen dat herdenken altijd actueel blijft. Ook voor generaties die nooit oorlog hebben meegemaakt. Daarom mag hij de jeugd graag wijzen op het verleden: ''Verdiep je in de geschiedenis. Verdiep je in je medemens. Zo ontstaat begrip. Begrip leidt tot vriendschap. En vriendschap tot vrede'', aldus Aboutaleb.

Zelf maakte hij onvrijheid mee toen hij naar de middelbare school wilde. ''Die was niet in het dorp waar ik woonde, maar in de grote stad. Veel te ver om te lopen, maar mijn ouders hadden geen geld voor de bus. Gelukkig kon ik logeren bij een oom en tante. Ook zij hadden het niet breed, maar ze hebben goed voor mij gezorgd. Als zij er niet waren geweest, had mijn leven er heel anders uitgezien. Armoede beperkt je in alles.''

Onvrijheid ontstaat niet alleen door oorlogen of armoede. Veel mensen voelden zich de afgelopen twee jaar beknot in hun vrijheid door de coronapandemie. ''Ik snap dat mensen die sociale maatregelen als onvrijheid hebben ervaren. Die maatregelen waren er niet om hun vrijheid te beperken, maar om kwetsbaren te beschermen. Soms moet je persoonlijk een stapje terug doen om de samenleving juist vooruit te helpen. In de loop van de pandemie werd dat besef helaas minder.''

Dit jaar staan de mei-herdenkingen vooral in het teken van de oorlog in Oekraïne. Miljoenen mensen zijn het geweld ontvlucht. Ook onze stad heeft noodopvang voor hen geregeld. De gemeente helpt hen op allerlei manieren. Wat kunnen we als Rotterdammers doen om deze nieuwe gasten het gevoel van vrijheid te geven? ''Gewoon, door nieuwe bewoners welkom te heten en wegwijs te maken in de stad'', zegt Aboutaleb. ''Laten zien hoe Rotterdam uit de as herrezen is na het verwoestende bombardement van 14 mei 1940. Er is altijd hoop.''

Na twee jaar coronapandemie komt Rotterdam op 4 en 14 mei weer bij elkaar om te herdenken. In de gemeente worden rond de 45 herdenking gehouden, zowel het centrum als in de wijken.

De meeste momenten waarop we stilstaan bij de gevallenen zijn op 4 mei. Dan vinden er rond de veertig herdenkingen plaats. De eerste herdenking is om 09.00 uur bij het Koopvaardijmonument De Boeg. Daar is ook prinses Margriet bij aanwezig. Zij legt een krans ter nagedachtenis aan de circa 3500 omgekomen opvarenden van Nederlandse koopvaardijschepen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Daarna vinden er herdenkingen plaats bij de Algemene Begraafplaats Crooswijk, het Joods Monument in de Stadhuistuin en de Sint-Laurenskerk met aansluitend de stille tocht naar het Stadhuisplein. Daar vindt vanaf 19.30 uur de centrale herdenking plaats bij het Monument voor Alle Gevallenen 1940-1945, met om 20.00 uur 2 minuten stilte.

Op 14 mei staat Rotterdam stil bij het bombardement. Het college wil dit een herdenking van de stad laten zijn en Rotterdammers zoveel mogelijk oproepen om stil te staan bij deze gebeurtenis, bij een monument, vanuit huis of andere plek. De burgemeester legt die dag namens het gemeentebestuur een krans bij de herdenking in de ochtend aan de Statenweg en de centrale herdenking vanaf 13.00 uur op Plein 1940.