Zijn Indische romans betrouwbaar?

Er zijn twee soorten. De eerste soort bestaat uit romans van na Indië. Die lees ik alleen als het autobiografisch is van een tachtigplusser en dan nog aarzel ik want: een roman is per definitie fictie, dus verzonnen. Ik heb liever goede informatie over Indië.

Vooral de laatste jaren publiceren jonge vrouwen met al dan niet een Indische achtergrond een roman over Indië. Zoiets verkoopt goed.

Het is mij een raadsel wat in zo'n roman waarheid en verzonnen is, wat wezenlijk over Indië gaat en wat niet.

Zo'n roman is daarmee de schepping van een eigen soort  Indië, een fantasie-Indië. Is zoiets betrouwbaar als historische bron? Nou, nee dus.

De tweede soort: romans geschreven tijdens Indië. Dat zijn andere boeken, maar het blijven romans, fictie. En toch zijn deze  romans tot op zekere hoogte betrouwbaar. Die hoogte moet iedereen voor zichzelf afwegen. Ik ook. Dan bedenk ik altijd: voor welk publiek is deze roman geschreven? Want een boek moet verkocht worden, het publiek wil zich herkennen of boos maken of een andere emotie ervaren. Een oerconservatief publiek vindt roman X onwaarachtig terwijl een hypermodern publiek datzelfde boek weer de  waarheid vindt bevatten. Ik kijk even in de oude Indische kranten naar ontvangst, naar recensies en ik traceer waar het boek verscheen en wanneer. Een roman over Japanners uit 1900 is anders uit te leggen dan een roman over Japanners uit 1943. U begrijpt. Ook denk ik na over de positie van de auteur: wie was hij of zij, wat wilde de auteur met deze roman? Ik lees Indische damesromans die opvallend veel schrijven over tegenvallende echtgenoten. Dat hield ook verband met de voor vrouwen slechte huwelijkswetten. Een vrouw had daar oog voor.

Een rare en nuttige vraag is of de roman wel gaat over waar de roman over gaat. Dat moet ik uitleggen met een voorbeeld. De Indische schrijfster Melati van Java publiceerde 'Fernand' (1874), en die roman gaat helemaal niet over de titelheld. Dat is een slappe jongen, die niet op kan tegen ten eerste zijn Indische moeder, ten tweede zijn Indische geliefde en die daarna een huwelijk sluit met een semi-gezeglijk Indisch meisje van wie we de moeder goed leren kennen. Maar anno 1874 verkoopt een roman niet met een titel als 'Vier Indische vrouwen en een watje.'

En precies daarover gaat de roman wel. Nog een voorbeeld van Melati van Java: Hermelijn (eerste dr. 1885). Deze roman gaat helemáál niet over Hermelijn, maar over de grote Indische familie De Meyran op Java. Lezers leerden de verschillende takken van de familie kennen: rijk en verarmd, goed opgeleid en net-niet in de kampong, met daarbij een fenomenale beschrijving van Indische meisjes en vrouwen. Dat had Melati in haar eigen leven ook. Van de weeromstuit idealiseert ze hier en daar maar toch is ze geloofwaardig. Als u graag oude foto's ziet met die intelligente sterke Indische vrouwen, lees dan deze roman want dan begrijpt u waarom ze zo konden zijn. Ideaal om uit te citeren in een familiegeschiedenis.

O, er is zo heel veel geschreven in de Indische tijd, en er staat zo heel veel in. Maar u moet het willen zoeken en willen wegen op waarheid, en dat is moeilijk dan een kant en klare roman in de winkel kopen.

https://www.indischeschrijfschool.nl