Het was juli 2021, zonder twijfel, en toch bevond ik me in 1939, in het oude Indië, het jaar waarin generaal Berenschot het commando aanvaardde over het KNIL. Maar ik was bij de commando-overdracht van het Regiment van Heutsz. Traditie. Protocol. Waarom dan 1939?

Het Regiment van Heutsz bewaart de tradities van het KNIL, dat is de koninklijke opdracht die ze in 1950 kregen, na de opheffing van het KNIL in datzelfde jaar. Het DNA van het KNIL zit dus in het Nederlandse leger, en het is de bedoeling dat het zo  blijft.

Ik zag de vaandelwacht het terrein op marcheren, over het grind, over het grasveld voor de commandantswoning van Bronbeek. Het leek of er één man liep. Dat is samenwerken, zo kunnen lopen. Misschien dat ik daarom zo graag naar marcheren kijk: hoe anders iedereen is, en toch is er een eenheid.

En ik dacht aan traditie. Dit vaandel reist elke drie jaar van de ene commandant naar de andere, en de namen wissselen, maar het vaandel blijft bestaan, gedragen door de mannen en vrouwen voor wie het van betekenis is. Naast mij stonden anderen, elk op een eigen manier verbonden met het Regiment, de commandant of het KNIL. Op de galerij zaten de bewoners van Bronbeek.

Een omgeving waarvan je weet: hier zijn militaire families, hier weten ze van oorlog, Bersiap, KNIL en capitulatie. En je weet, dat je hier gewoon een gesprek kunt voeren over dit koloniale verleden, dat je van gedachten kunt wisselen, zonder dat er iemand op tilt slaat.

Generaal Berenschot nam het commando op zich temidden van een oorlogsdreiging. Japan kwam per dag dichterbij, er was te weinig budget op goede bewapening aan te schaffen, bestellingen op de internationale wapenmarkt kwamen vaak niet aan en als er iets wel aankwam, moesten de mensen nog leren met het moderne materieel om te gaan.

Als die mensen er waren, tenminste.

In generaal Berenschot werd vertrouwen gesteld. De gouverneur-generaal mocht hem graag en hoge en lage rangen van het leger wisten dat hij hun zág. Twee jaar later stortte zijn vliegtuig neer.

Hein ter Poorten nam het commando over. Komen en gaan, de een na de ander. Het gaat niet om de mens, maar om wat die mens aanneemt en doorgeeft. En ik dacht: we zijn belangrijker en minder belangrijk dan we denken, en dat is goed.

Een mooie middag, met inzichten, zo heb ik er niet veel