Dutchbatters op het toneel

16 September 2018, 14:36 uur
Algemeen
mainImage
Digitaal Dagblad
Afbeelding is niet meer beschikbaar

Zeven Dutchbat-veteranen spelen vanaf woensdag een voorstelling over hun eigen militaire verleden in Bosnië. DARK NUMBERS heet de productie van de in 1984 in Sarajevo geboren theatermaakster Tea Tupajić. Het stuk, Engels boventiteld, is te zien in Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Nijmegen, Den Haag en Tilburg.

Een van deze veteranen is Alice Schutte, nu teammanager bij het Amsterdamse openbaarvervoerbedrijf. Als 20-jarige vertrok ze naar Bosnië, vol overtuiging dat ze ''goeie dingen" ging doen. De missie draaide zoals bekend uit op pure horror. Ondanks de aanwezigheid van het Nederlandse Dutchbat werd de enclave Srebrenica in 1995 veroverd door het Bosnisch-Servische leger. Meer dan 8300 moslimmannen en -jongens, die er bescherming hadden gezocht, werden vermoord.

Aanvankelijk wilde Schutte niet meedoen aan het stuk, omdat ze dacht dat haar ervaringen niet belangrijk genoeg waren, maar een vriendin trok haar over de streep: ''Al kan ik hiermee maar voor één iemand het verschil maken, bijvoorbeeld een oud-collega inspireren om te praten. Misschien kan het mensen ook helpen om alles meer in perspectief te zien en om niet in het verleden te blijven hangen. Er lijden er nog steeds aan posttraumatische-stressstoornis."

Zelf heeft ze er ook een zware dobber aan gehad. Al kwam ze pas na de val van Srebrenica terug in deze enclave omdat ze ergens heen was geweest, kon ze zien dat er gruwelijkheden hadden plaatsgehad. ''Overal lagen kleren, speelgoed, kinderschoentjes, huisraad. De collega's liepen er als zombies bij."

Eenmaal thuis kreeg ze hulp en ze heeft haar natuur mee. ''Ik ben positief ingesteld. Het leven is te mooi om te blijven hangen in iets dat je niet meer kunt veranderen." Toch lieten de verschrikkingen ook bij haar voorgoed sporen na. Dat de Dutchbatters als lafaards werden afgeschilderd, hoewel ze niets hadden kunnen beginnen, werkte ook al niet mee. ''Soms rollen de tranen over de wangen bij repetities nu. Maar die emoties mogen er gewoon zijn."

Ze kan kracht putten uit haar terugkeer naar Srebrenica, vorig jaar. ''Dat heeft me zoveel goed gedaan. Ik heb gezien dat het leven daar ook weer is doorgegaan. En bepaalde beelden die ik altijd voor me zag, heb ik er achter kunnen laten."

In de theaterproductie van Frascati Producties en Veem House for Performance is ruimte voor de kleinere, persoonlijke verhalen. Dat is ook belangrijk voor Schutte: ''Het gaat altijd over het grote Dutchbat als geheel. Ik hoop op meer begrip voor het individu. "