Over de nostalgie

27 March 2023, 06:03 uur
Columns
mainImage

Nostalgie maakt me een beter mens. Zachter van binnen. Rustiger ook. In mijn mail belandde een digitale versie van een oud telefoonboek van Bandoeng. Ik las het pagina voor pagina en toen ik het uit had, begon ik opnieuw. Wegens de nostalgie. Dat is iets met verlangen en iets met gemis, en het doet een beetje pijn daarom maar toch of juist is het zo belangrijk. Nostalgie houdt je hart open.

Maar ik weet dat nostalgie een slechte reputatie heeft. Wie moet zuchten bij het zien van oude familiefoto's, krijgt schampere opmerkingen te horen met daarin iets van tempo doeloe. Dat is ook al een uitdrukking met een beroerde reputatie. Terwijl het gewoon de oude koloniale tijd is, tot misschien uiterlijk 1900.

Niemand verlangt naar de terugkeer van het koloniale systeem. Dat dit fout was, weten we. Dus daar gaat het niet om.

Waarom wel?

Naar mensen die je kent. Namen die je vertrouwd zijn. Anderen lezen ook telefoonboeken. Of oude almanakken, om blij te wijzen: mijn grootmoeder, mijn overgrootvader.

Het verlangen naar huizen, waarin de familie woonde, waarin je zelf geboren bent - en dan het verlangen nog een keer daar binnen te mogen komen, nog een keer door die kamers te kunnen lopen.

Zo vaak hoor ik verhalen van mensen die dat mochten, ook al wonen daar nu andere mensen, zoals Margaretha Ferguson dat zo mooi zei.

Het verlangen naar de geuren van Indië.

Naar alles.

Ja nee, dat was de koloniale maatschappij, dat weet ik ook wel. Maar het systeem is het ene en de mensen zijn het andere.

De mensen die er thuis waren, die het vanzelfsprekende konden ervaren van wonen in je geboorteland. Zij werden later de 'eerste generatie' genoemd, ook al was eigenlijk beter te zeggen: 'de laatste generatie', want zij zijn het die Indië nog met eigen ogen gezien hebben.

Op Facebook zijn er groepen met duizenden leden die allemaal hetzelfde voelen bij oude Indische foto's. Verlangen en gemis, en dan ook de hoop iets van toen terug te vinden.

Alles lijkt nu te gaan over de dekolonisatie, over militair geweld, over rapporten en commissies, de hele tijd onderzoeken en conclusies en harde feiten en stevige interpretaties.

Nou heb ik ook weleens een mening. (kuch) Daarom is nostalgie des te belangrijker. Dit is het verlangen om met Indië blijvend verbonden te zijn. En dat verlangen heeft recht van bestaan.