De Delta-variant van het coronavirus grijpt zoveel sneller om zich heen dan verwacht, dat "bijsturen" echt nodig is om erger te voorkomen. Demissionair premier Mark Rutte noemt dat "niet leuk, maar noodzakelijk" en spreekt van "voortschrijdend inzicht". De suggestie dat het kabinet dit over zichzelf heeft afgeroepen door te snel te veel maatregelen los te laten, wuift hij weg.

Ook zorgminister Hugo de Jonge houdt staande dat de keuze om eind juni de meeste coronamaatregelen te laten varen, op dat moment "logisch en verantwoord" was. Hij wijst erop dat het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames toen flink was gedaald, terwijl "razendsnel" mensen werden gevaccineerd.

Maar met name onder jongeren, die nog niet volledig gevaccineerd zijn, lopen de besmettingscijfers explosief op. Het RIVM meldde vrijdag bijna 7000 positieve tests. Dat is ruim zeven keer zo veel als een week geleden. Het gaat vooral om twintigers en veel mensen hebben het coronavirus opgelopen in de horeca. Een toename door de Delta-variant was "ingecalculeerd", zegt De Jonge. "maar dit is echt ongekend".

Daarom grijpt het kabinet in bij uitgaansgelegenheden. Cafés moeten weer om middernacht de deuren sluiten. Bezoekers moeten een vaste zitplaats hebben op anderhalve meter van elkaar, liveoptredens en harde muziek zijn niet toegestaan. Nachtclubs en discotheken moeten helemaal dicht.

Voor evenementen, culturele instellingen en sportwedstrijden gaat eveneens een strenger regime gelden. Ook daar moet iedereen een vaste zitplaats hebben en afstand houden. Als gebruik wordt gemaakt van testen voor toegang, is extra publiek toegestaan. Dan moet iedereen nog steeds zitten en mag maximaal twee derde van de maximale capaciteit benut worden. Meerdaagse evenementen mogen voorlopig niet.

Testen voor toegang blijft mogelijk, maar niet langer voor de horeca. Het controlesysteem bleek de afgelopen weken allesbehalve waterdicht. Op meerdere plekken zijn daardoor flinke nieuwe besmettingsbrandhaarden ontstaan. Een toegangsbewijs op basis van een negatieve test is vanaf volgende week dinsdag nog maar 24 uur geldig. Dat is nu nog 40 uur.

Tot een oplopende druk op de ziekenhuiszorg heeft die toename nog niet geleid. Maar het Outbreak Management Team (OMT) heeft het kabinet in een spoedadvies geadviseerd wel in te grijpen, om te voorkomen dat dit in de komende weken alsnog gebeurt. Angst dat de zomervakantie in het water valt heeft geen rol gespeeld, zegt Rutte. Maar de kleur van Nederland op de Europese coronakaart is volgens De Jonge wel "een extra stimulans".

De maatregelen gaan zaterdagochtend om 06.00 uur in en blijven tot en met 13 augustus van kracht. Tegen die tijd wordt de situatie opnieuw bekeken. De verwachting is dat de vaccinatiegraad, ook bij jongeren, dan alweer een stuk verder is toegenomen.