Dat NSC doorgaat in het kabinet-Schoof, wil niet zeggen dat alles bij het oude kan blijven. Na Pieter Omtzigt hekelde op een ledencongres ook Nicolien van Vroonhoven, die de partijleider tijdens zijn ziekte verving als fractievoorzitter, de "verziekte cultuur" in Den Haag die de afgelopen weken twee staatssecretarissen en twee Kamerleden van haar partij te veel werd.

"Het was best een strijd de afgelopen maanden", verzuchtte Van Vroonhoven. Tijdens de discussies binnen de coalitie over de asielplannen van het kabinet was de sfeer nog "goed en constructief", zei ze. Het lukte NSC daarin de "vermaledijde noodknop" voor asiel, waarbij het parlement zou worden omzeild, van tafel te krijgen.

De afgelopen weken was er evenwel sprake van "wegzetten en pesten", zei Van Vroonhoven. Het leidde tot het aftreden van de staatssecretarissen Folkert Idsinga en Nora Achahbar (beide van Financiën) en de Kamerleden Rosanne Hertzberger en Femke Zeedijk. "Vaak begrijp ik ze nog ook", zei Van Vroonhoven over de redenen die zij opgaven voor hun vertrek. "En ik voel met ze mee."

Ook vicepremier Eddy van Hijum noemde de ontwikkelingen van afgelopen week "ingewikkeld", en wees daarbij ook op de gevolgen in de samenleving. "Mensen met migratieachtergrond hebben mij gevraagd of ze nog welkom zijn", zei hij. "Die impact trek ik mij aan. Taal en toon doen ertoe." De reden voor NSC om in het kabinet te blijven, is dat de partij daar volgens Van Hijum nog steeds "het verschil maakt", al wordt dat door anderen "geframed als moeilijk doen".

Van onrust onder de leden bleek tijdens het openbare deel van het congres weinig. Wat overheerste was blijdschap over de terugkeer van Omtzigt. De felste discussies betroffen vooral procedurele zaken. De partij had ervoor gekozen de dag te beginnen met groepsgesprekken over onder meer "de politieke actualiteit". De pers mocht daarbij niet meeluisteren.

De felste kritiek kwam van voorzitter Eva Brandemann van jongerenbeweging Jong Sociaal Contract. Zij vindt dat het vertrek van vier NSC-ambtsdragers "een wake-upcall" moet zijn voor de partij. Als NSC inderdaad nog gelooft het verschil te kunnen maken, dan zal de partij "leiderschap" moeten tonen zodat het kabinet levert wat het heeft beloofd. "We zien nu vooral chaos", aldus Brandemann.